- De verkoop van nieuwe smartphones blijft records breken, maar dat geldt ook voor de bijdrage van smartphones aan de gigantische e-afvalberg en CO2-footprint die we jaarlijkse creëren
- Naar verwachting zullen zes van de belangrijkste elementen voor de productie van mobiele telefoons in de komende 100 jaar op raken
- Smartphones zouden pas moeten worden gerecycled wanneer ze ‘echt’ het einde van hun levensduur hebben bereikt
- Juist door telefoons langer te gebruiken blijven kostbare materialen langer in gebruik, beperk je de jaarlijkse afvalstroom en is er minder energie nodig om smartphones te recyclen
- Het op een professionele manier nalopen en reviseren van gebruikte smartphones – het zogenoemde ‘refurbishen’ – is de uitkomst om de levensduur van mobiele telefoons te verlengen
Naar schatting hebben meer dan vier op de tien mensen op onze aardbol momenteel een smartphone. Dit aantal zal de komende jaren gestaag blijven groeien. Deze groei is ook terug te zien in de gestage verkoop van meer dan 1 miljard smartphones per jaar. Deze constante stroom aan nieuwe apparaten die de ‘wegwerp-en-vervangeconomie’ blijft voeden komt met gigantische afvalstromen en een grote CO2-afdruk. Dit hoeft echter niet zo te zijn als we de levenscyclus van de smartphone heroverwegen en verder denken dan recycling.
De smartphone afvalberg en emissies in feiten en cijfers
Als het gaat om koolstofemissies veroorzaken smartphones 85-95% van hun emissies in het productieproces. De totale jaarlijkse CO2-footprint van de productie van mobiele telefoons is naar schatting minimaal gelijk aan de jaarlijkse koolstofuitstoot van een klein land.
Smartphones dragen ook bij aan ongeveer 10% van het wereldwijde e-afval. Deze afvalberg bedroeg naar schatting meer dan 50 miljoen ton in 2019. Dit betekent dat er elk jaar door smartphones een afvalstroom ontstaat die gelijk staan aan meer dan 300.000 dubbeldekker bussen. Deze stroom is zeer vervuilend, maar eigenlijk ook erg zonde. De mogelijke waarde van de grondstoffen in e-afval werd in 2019 geschat op 57 miljoen dollar. Tegelijkertijd lag het recyclingpercentage voor elektronica in 2019 op slechts 17%. Dit betekent dat het overgrote deel van deze waardevolle grondstoffen wordt achtergelaten.
De edelmetalen en materialen die nodig zijn voor het maken van smartphones worden schaarser en schaarser. Het tekort aan microchips, dat vooral de auto-industrie treft, eist ook zijn tol van de smartphonefabrikanten die moeite hebben om aan de vraag te voldoen. Wat de edelmetalen betreft, schat men dat 6 van de belangrijkste elementen voor mobiele telefoons in de komende 100 jaar zullen opraken. Hierbij komt nog eens dat deze elementen nodig zullen voor veel toepassingen die essentieel zijn voor de energietransitie.
Het draait om het verlengen van de levensduur
Smartphones zou je eigenlijk pas moeten recyclen wanneer ze ‘echt’ het einde van hun levensduur hebben bereikt. Juist door telefoons langer te gebruiken (en dus het aantal daadwerkelijk te recyclen smartphones tot een minimum te beperken) blijven materialen langer in gebruik. Hierdoor beperk je de afvalstroom en is er minder energie nodig om smartphones te recyclen.
In alleen al de Verenigde Staten worden smartphones ongeveer om de drie jaar vervangen. Men schat dat het verlengen van de levensduur van een smartphone met een derde (bijv. vervangen na 4 jaar in plaats van 3) een jaarlijkse wereldwijde koolstofuitstoot kan voorkomen die gelijk is aan de jaarlijkse uitstoot van Ierland. Door telefoons langer te gebruiken en ze minder vaak weg te gooien, kan bovendien de afvalstroom die moet worden gerecycled worden verminderd.
Met een refurbished smartphone zet je een stap in de goede richting
Onder meer door professionele partijen die gebruikte smartphones tot op de puntjes nalopen en reviseren – het zogenoemde ‘refurbishen’ – wordt de circulaire economie steeds meer omarmt. Hoewel we er nog lang niet zijn, beweegt men steeds meer van recyclen naar repareren om zodoende de levensduur te verlengen.
Deze markt voor ‘refurbished’ telefoons is zeker niet meer klein te noemen. Neem bijvoorbeeld het Frans Back Market dat vorig jaar een investering van EUR 120 miljoen wist binnen te hengelen voor zijn refurbished smartphone platform.
Ook het “recht op reparatie” vanuit de Europese Unie helpt zeker mee aan deze ontwikkelingen. Zo is bijvoorbeeld dit jaar in Frankrijk in 2021 een label voor repareerbaarheid ingevoerd. Hierdoor weten consumenten hoe gemakkelijk verschillende elektronische apparaten te repareren zijn. Zo weet je precies wat je nu zoal wel en niet met een defect apparaat kunt.
Deze veranderingen zouden misschien ook wel een nieuwe aanpak van het bedrijfsleven moeten gaan eisen. Telefoon worden nu veelal verkocht via contracten van 18-24 maanden. Je zou dit om kunnen zetten naar leasecontracten, waarbij je de telefoon aan het einde van de contractperiode teruggeeft. Dit ‘phone-as-service’ concept zou fabrikanten in staat kunnen stellen om gebruikte smartphones op te knappen voor een tweede, derde of vierde leven.
We hoeven alleen maar naar rechts te ‘swipen’
Smartphones zijn een vorm van opzichtige consumptie geworden en het regelmatig vervangen ervan is voor velen gemeengoed geworden: het zal van cruciaal belang zijn om deze mindset te veranderen. Smartphones en elektronica zijn dan misschien niet de meest zichtbare afvalstroom, maar elke stap in de juiste richting helpt.
De wereld zit op een (letterlijke) goudmijn als het gaat om afvalstromen van smartphones. Ervoor zorgen dat deze materialen zo lang mogelijk in omloop blijven en niet worden weggegooid is zowel economisch efficiënt als goed voor het milieu. Het enige wat we hiervoor hoeven te doen is naar rechts swipen.